نکته ها, بایدها و نبایدها درکوهنوردی در فصل زمستان:

انجمن پزشکی کوهستان ایران: کوه نوردی شاید تنها شکل گردشگری ورزشی باشد که فصل و زمان و آب و هوا نمی شناسد. برای طبیعت گردان کوهنورد، سفر در برف همانقدر جذاب است که کوهپیمایی زیر تیغ آفتاب! با این حال کوهنوردی در زمستان ریزه کاری هایی دارد که باید از آنها باخبر باشید.

به‌طور کلی، استفاده از پوشاک، کفش مناسب، همراه داشتن تغذیه کافی و اصولی، اجتناب از صعود انفرادی و ادامه آن در شرایط جوی نامناسب  و اجتناب از عزیمت به مسیرهای ناشناخته و بیراهه، اطلاع‌رسانی به خانواده‌ها در طول مسیر و زمان صعود، هماهنگی و اعلام برنامه و زمان‌بندی با هیات کوهنوردی استان یا شهرستان و همراه داشتن شماره تماس نیروهای امدادی و انتظامی منطقه از مواردی است که فدراسیون کوهنوردی در روزهای زمستانی به کوهنوردان توصیه می‌کند.

در تنهایی نمردن

در یک کوهنوردی زمستانی، بهمن، سرمازدگی، سر خوردن، كولاك و گم شدن در مه خطراتی هستند که سایه به سایه شما پیش می آیند و هر قدر بالاتر می روید، ریسک وقوع آنها هم بیشتر می شود. بنابراین علاوه بر داشتن تجربه و ابزار لازم در چنین سفری، شما نیاز به یک همراه با تجربه دارید.

اولین توصیه ما گروهی سفر کردن است. هرگز تنها به كوه نروید به خصوص اگر زمستان است. این قاعده برای مبتدی تر ها در فصل های دیگر سال هم صدق می کند. یادتان باشد که یك كوهنورد با تجربه هم ممكن است به دلیل پیچ خوردن پایش نتواند حركت كند و اگر همراه نداشته باشد ممكن است جان خود را از دست بدهد، كوهنوردی یک ورزشی گروهی است و هرقدر هم که اهل تنهایی سفر کردن باشید، در این مورد نمی توانید یکه تازی کنید.

اجرای برنامه با چشمان باز

اطلاعات مقدماتی سفرتان را از قبل جمع آوری کنید. چشم بسته راهی سفر شدن به معنی پریدن در دهان شیر است.

برای یک طبیعت گردی با رنگ و بوی کوهنوردی، شما نیاز به دانستن نام و ارتفاع قله مورد نظر، موقعیتهای جغرافیایی، راههای رسیدن به مبدأ صعود، محل و ساعت حركت وسایل نقلیه عمومی، نام آبادیهای مسیر از مبدأ تا مقصد، فاصله بین آبادیها و پناه گاه ها به كیلومتر، چگونگی راههای آسفالته خاكی (جیپ رو) و مالرو منتهی به قله، مسیرهای زمستانی و تابستانی، عوارض طبیعی یا مصنوعی موجود در مسیر صعود، رود خانه ها و چشمه ها، دیواره های سنگی، دكل برق، جان پناه یا پناهگاه های مسیر و محل های مناسب برای چادر زدن دارید.

علاوه بر این ها، باید وسایل فنی مورد نیاز را همراه ببرید و حتما حتما حتما خانواده و یا دوستانتان را از مسیر حرکت و مقصد و برنامه تان مطلع کنید. این طور لااقل اگر به دردسر افتادید، می توانید امید داشته باشید که کسی به دنبالتان بیاید.

لوازم مورد نیاز:

وسایل سفر شما به نوع صعود تان بستگی دارد و شریط آب و هوائی که به آنجا خواهید رفت. بنابراین با توجه به نوع و محل سفر، به این تجهیزات نیاز خواهید داشت: كفش سبك راهپیمایی، كفش نیمه سنگین كوهپیمایی، جوراب كوهنوردی، شلوار كوهنوردی، پیراهن و پولیور كوهنوردی، پیراهن و شلوار گرمكن، انواع دستكش كوهنوردی، انواع عینك كوهنوردی، شنل باران‌، كاپشن و شلوار بادگیر، كت پر یا ویسكوز، كوله پشتی، زیر انداز، كیسه خواب پر یا ویسكوز، انواع كلاه كوهنوردی، یخ شكن، چراغ قوه با لامپ و باطری اضافه، قمقمه آب، جعبه كمكهای اولیه، طناب انفرادی و كارابین، قطب نما و نقشه مسیر، سوت، بشقاب، لیوان، چاقو، در بازكن و كبریت ضد آب (نکته: با غلطاندن چوب کبریت ها در پارافین مایع می توانید آنها را ضد آب کنید.)، عصا، چوب دستی، كلنگ و دفترچه بیمه.

به جز این وسایل، لوازم دیگری هم نیاز دارید که به کار گروه می آیند و کافیست یک یا چند نفر از تیم کوهنوردی مسئولیت آوردن آنها را برعهده بگیرند. این وسایل شامل چادر كوهنوردی، پوشش ضد آب چادر، ارتفاع سنج، ظروف غذا و لوازم پخت و پز، چراغ خوراك پزی، الکل جامد و غیره…، كپسول روشنایی، كتری و قوری گروهی، دوربین كوهنوردی، نقشه، كروكی و مجوز برنامه می شود.

چطور کوله بچینیم؟

معمولا اجسام سنگین تر را اول داخل كوله پشتی گذاشته و وسایل سبك تر را روی آن قرار می دهند. وسایل دارویی و جعبه کمک های اولیه باید دم دست باشند. كوله پشتی نباید لق بزند. مواد غذائی آبدار باید در كیسه پلاستیكی جداگانه بسته بندی شده و در كوله پشتی قرار گیرند. اجسام نوك تیز یا سنگین باید طوری چیده شوند كه با پشت یا كتف شما تماس نداشته باشند. بنا بر ضرورت شما، لوازم ضروری باید در بالاترین قسمت کوله پشتی قرار گیرند.

راه رفتن در برف

1- آرام حركت كنید و هیچ سنگی را به پایین نغلتانید. شما باید انرژی خود را به سه قسمت تقسیم کنید: انرژی صعود، انرژی فرود و انرژی ذخیره و در هنگام حركت، گامی ثابت و یكنواخت را بردارید،‌ به طوری كه بتوانید ساعت ها آن را حفظ كنید بدون آنكه توقفی داشته باشید یا بدنتان عرق كند.

2- در سر بالایی از تند رفتن خودداری كنید، در شیبهای تند در موقع بالا رفتن و حتی پایین آمدن با قدمهای كوتاه و به صورت مارپیچ حركت كنید.

3- برای جلوگیری از مار گزیدگی به جائی که نمی بینید پرش نکنید.

4- در حركت، باید ضربان قلب و برداشتن پاها با هم هماهنگ باشند و باید خودتان این هماهنگی را به دست آورید. نفر اولی كه در رأس گروه به عنوان پیش رو حركت می كند باید طول گام های خود را با طول گام های ضعیف ترین نفر در گروه هماهنگ کند.

5- از دویدن بپرهیزید و خود را درگیر مسیرهای ناشناخته نسازید. در موقع باران و رعد و برق پناه گرفته و بدانید رعد و برق غالباً بر قله ها و تیغه های سنگی و مناطق مرتفع برخورد می كند. در این هنگام تمام وسایل فلزی مانند ساعت، كلنگ و كرامپون را از خود دور كرده و در پناه سنگی به فاصله 3 تا 5 متری روی زمین بنشینید و عایقی مانند كوله پشتی یا طناب را زیر انداز خود قرار دهید.

6- به محض مشاهده هوای نامساعد و قبل از بحرانی شدن هوا از پوشش های حفاظتی خود مانند لباس بادگیر، كلاه و دستكش استفاده کنید.

7- حتما بعد از استفاده از کوله پشتی خود در آن را ببندید تا جانوری به داخل آن نرود. اگر لباسی را به درختی آویزان کرده اید در موقع استفاده جیب های آن و یا آستین و پاچه های آن را وارسی کنید. برای وارد نشدن جانوران به داخل چادرتان حتما در هنگام استفاده در آن را ببندید.

چه لباسی مناسب کوهنوردی در فصل زمستان است؟

همراه داشتن پوشاک گرم و مناسب، یکی از نکات اصلی کوهنوردی در فصل زمستان است. سر و پا دو عضو مهم‌اند که محافظت از آنها ضروری است. حتما باید یک جوراب ضخیم، ترجیحا از نخ‌های طبیعی، بپوشیم چرا که پوشیدن دو جفت جوراب روی هم کار مناسبی نیست زیرا عرق پا دیرتر جذب می‌شود و تاول به وجود می‌آید. علاوه بر جوراب‌های مناسب کوهنوردی زمستانی، باید یک جفت کفش مناسب هم بپوشیم که توانایی مقاومت روی برف و یخ را داشته باشد و لایه شوک‌گیر و عاج کفش بتواند از لیز خوردن ما جلوگیری کند و در عین حال، گرم و سبک باشد. دستکش مناسب و ضدآب و کلاهی را که سر و گوش‌ها را گرم نگه می‌دارد، نباید فراموش کنیم. لباس نیز باید مناسب کوهنوردی در زمستان باشد. صورت و چشم‌ها را باید به وسیله پوشش‌های مخصوص صورت و عینک‌های مخصوص کوهنوردی در زمستان بپوشانیم تا دچار برف‌کوری نشویم.

نوع تغذیه کوهنوردان در فصل زمستان متفاوت است؟

در ورزش کوهنوردی هیچ سفارش استانداردی مبنی بر نوع تغذیه کوهنوردان وجود ندارد و مهم‌ترین اصل، ذایقه فرد در ارتفاع است اما در فصل زمستان باید از غذاهایی استفاده کرد که افت دمای بدن را به حداقل می‌رسانند و انرژی‌زا هستند مانند شیر گرم و عسل. استفاده از آب کافی و فراوان به همراه مولتی‌ویتامین‌ها، خوردن غذاهای مایع و نرم، استفاده از مواد قندی و انرژی‌زا و استفاده از نمک در طول برنامه‌های کوهنوردی که در ایجاد تعادل الکترولیتی بدن نقش به سزایی دارد و از بروز خستگی و کوفتگی مفرط عضلات پیشگیری کند، مصرف انواع سبزی‌ها و میوه‌های تازه و کمپوت شده که از بروز مشکلات گوارشی جلوگیری کند توصیه می‌شود.

در صورت بروز آلکالوز تنفسی در حین صعود که ناشی از تنفس‌های سریع و عمیق است، استفاده از مواد ترش بسیار کمک کننده است. در ارتفاعات نباید از قهوه، الکل و چای سبز استفاده کرد و بهتر است مخلوطی از دو سوم آب و یک سوم از انواع آب میوه را جایگزین آنها کنیم. اما به‌طور کلی با توجه به ارتفاع محیط، انرژی متوسط مورد نیاز یک کوهنورد با وزن ۷۰ کیلوگرم حدود ۳۵۰۰ تا ۵۰۰۰ کیلوکالری است که ۶۰ تا ۷۰ درصد این انرژی را باید از کربوهیدرات‌ها، ۲۰ تا ۲۵ درصد آن را از چربی‌ها و ۱۵ تا ۲۰ درصد را نیز از پروتئین‌ها تامین کرد.

 آیا کوهنوردی در زمستان نیازمند وسایل و تجهیزات خاصی است؟

برای برف‌کوبی در سطوحی با شیب کمتر از ۲۰ درجه از باتوم اسکی و برای شیب‌های با بیش از ۲۰ تا ۲۵ درجه از کلنگ استفاده می‌شود. در شیب‌های کم و مسطح، حجم برف بسیار زیاد می‌شود و استفاده از باتوم معقول‌تر است ولی در شیب‌های زیاد، کلنگ که وظیفه اصلی آن ترمز در هنگام سر خوردن است، از سقوط جلوگیری می‌کند. در فصل زمستان احتمال سقوط بهمن هم وجود دارد پس حتما لازم است نخ بهمن یا در صورت امکان، زنده‌یاب همراه داشته باشیم. البته نخ بهمن در ایران رواج بیشتری دارد و وسیله موثری است. این وسیله طنابی با قطر حدود ۵ میلی‌متر است که سطح آن درجه‌بندی شده تا بتوان فهمید که بهمن‌ زده در چه فاصله‌ای از امدادگران مدفون شده است.

قطب‌نما نیز حتما باید همراهمان باشد. سوت برای پیام دادن به دیگران هنگام مه و برف (سوت‌های موسوم به پیش‌آهنگی که مانند استوانه داخل آن خالی است و یخ نمی‌زند)، پیچ‌های یخ، کرامپون، چکش و یخ‌شکن، چراغ‌قوه، فلاسک مناسب با روکش، پریموس، عینک زمستانی دارای حفاظ دور چشم برای جلوگیری از نفوذ باد و بوران، نیم‌متر طناب، چادرهای ارتفاع و کیسه خواب مناسب زمستان وسایلی هستند که در کوهنوردی زمستانی باید همراهمان باشد.

 اگر در کوهستان دچار حادثه شدیم چه کنیم؟

خونسرد باشیم، آموزش لازم را ببینیم و از کوهنوردی انفرادی در فصل زمستان پرهیز کنیم اما توصیه ما این است که حتی‌الامکان در فصل زمستان از رفتن به ارتفاعات زیاد خودداری شود تا شاهد اتفاقات ناگواری نباشیم. اما اگر شما کوهنوردان آموزش هم دیده باشید باید نکات ایمنی را رعایت کنید و هشدارهای سازمان هواشناسی و فدراسیون کوهنوردی را جدی بگیرید.

http://wikimountain.ir